Wat is stress eigenlijk? En wat zijn de gevolgen van stress?

Wil je stress de baas zijn? Dan is het goed om te weten wat stress is en wat er gebeurt in je lichaam als je gestrest bent. Als je begrijpt wat iets is, waar het vandaan komt en wat de mogelijke gevolgen ervan zijn, is het makkelijker om datgene aan te pakken. Daarom gaan we in dit blog bekijken wat stress precies is en wat er in je lichaam gebeurt als je stress hebt.

Wat is stress?

Stress is niets meer dan een reactie op externe prikkels. Een behapbare hoeveelheid aan prikkels zorgt voor positieve stress. En positieve stress is nuttig. Het houdt je scherp en gemotiveerd. Maar te veel prikkels zorgt voor overprikkeling en dus negatieve stress. Het verlamt je. Het activeert je vlucht-vecht response (het mechanisme wat je lichaam inzet als er zich gevaar voordoet en het moet vechten of vluchten om te overleven).

In de basis is stress dus niet per se slecht, zolang het maar behapbaar blijft én je ook periodes hebt zonder stress zodat je lichaam kan herstellen. Zeker dat laatste is belangrijk. Er gebeurt namelijk van alles in je lichaam als je stress ervaart.

Wat gebeurt er in je lichaam als je stress hebt?

Wanneer je te veel prikkels krijgt en er negatieve stress ontstaat, gebeurt er van alles in je lichaam. Je vlucht-vecht response wordt geactiveerd. Je lichaam krijgt immers een signaal dat er iets mis is en het misschien zal moeten gaan vechten of vluchten om te overleven.

Om te kunnen vechten of vluchten moeten de spieren optimaal functioneren. Daar is doorbloeding en energie voor nodig. Glucose (suiker) is hiervoor de brandstof. Tijdens stressvolle situaties gaat je lichaam daarom meer glucose je bloed in sturen.

De extra boost aan glucose die je lichaam vrijmaakt wordt door de lever je bloed ingestuurd. Deze extra energie wordt tijdens negatieve stress niet eerlijk verdeeld over al je organen. In plaats daarvan stelt je lichaam prioriteiten met als resultaat dat doorbloeding van spieren, hart, longen en hersenen wordt gecompenseerd door een verminderde doorbloeding in de organen die niet zo belangrijk zijn tijdens de stressrespons, namelijk de huid, maag en darmen. Hierdoor worden functies die minder relevant zijn in stresssituaties op pauze gezet. Denk hierbij aan immuniteit, voortplanting, weefselopbouw en groei.

Omdat alles wat tijdens negatieve stress in ons lichaam gebeurt gericht is op zoveel mogelijk zuurstof en glucose verrijkt bloed zo snel mogelijk naar onze spieren te krijgen, moet ons hart sneller kloppen. Hierdoor kun je een verhoogde hartslag krijgen en je bloeddruk stijgen. Daardoor neemt je spierspanning toe.

De ademhaling wordt hoger (borstademhaling in plaats van de ontspannen buikademhaling), waardoor je een benauwd gevoel kunt krijgen.

Stress heeft ook invloed op je slaap. Je gaat er minder diep door slapen omdat je brein bij potentiële bedreiging snel wil kunnen reageren.

Ook logisch denken wordt moeilijker als we onder stress staan. Dat komt omdat een bepaald deel van je brein, de prefrontale cortex, als het ware even wordt uitgeschakeld. De veroorzaker daarvan is het stofje noradrenaline (dit maak je aan als je gestrest bent) wat zijn activiteit onderdrukt.

Er gebeurt dus een hoop in je lichaam als er negatieve stress is. Je lever stuurt meer glucose je bloed in zodat je spieren zich beter kunnen aanspannen indien een gevecht of vluchten nodig is. Je lichaam maakt hierbij de keuze om de extra vrijgekomen energie niet over je hele lichaam te delen maar alleen naar de organen te sturen die nodig zijn om te vechten of vluchten. Dit heeft als gevolg dat niet vitale functies tijdelijk worden uitgeschakeld. Ook kun je tijdens negatieve stress minder goed rationeel nadenken en slaap je minder diep.

Dit is wat kan gebeuren als je kortdurende stress ervaart. Wanneer je voor een lange tijd stress ervaart en je last krijgt van chronische stress, gebeurt er nog meer. Laten we eens kijken naar de gevolgen van langdurige stress.

Gevolgen van langdurige stress

Tijdens acute stress kiest je lichaam ervoor om bepaalde organen even op pauze te zetten en meer energie te sturen naar de organen die nodig zijn om te vechten of vluchten. Dit heeft als gevolg dat stresshormonen zich ophopen. Ze worden immers niet meer goed afgevoerd omdat bepaalde organen als het ware op pauze gezet zijn en andere organen constant harder moeten werken. Deze ophoping van stresshormonen zet een hele reeks aan gevolgen in gang.

Ten eerste kan een verhoogde hartslag overgaan in hartkloppingen en een verhoogde bloeddruk in bloeddrukproblemen.

Doordat je spieren langere tijd aangespannen zijn, krijg je spier- en gewrichtspijn.

Je maag en darmen zijn twee organen die tijdens acute stress even op pauze gezet worden. Tijdens chronische stress kan dit maag en darmklachten tot gevolg hebben. Daarnaast wordt ook je immuniteit op pauze gezet. Dit kan als gevolg hebben dat je sneller en vaker ziek wordt, meer last krijgt van ontstekingen en er allergieën kunnen ontstaan.

Bij acute stress ga je hoger en oppervlakkiger ademhalen. Heb je last van chronische stress? Dan kan dit overgaan in chronische hyperventilatie, waardoor je last krijgt van een benauwd gevoel en andere vervelende klachten zoals duizeligheid, wazig zien en tintelingen in de handen en rondom de mond.

Door stress verbruik je meer energie en slaap je slechter waardoor je last kan krijgen van vermoeidheid.

Ook kun je bij chronische stress last krijgen van overprikkeling. Dit komt doordat je zintuigen constant op scherp staan. Je staat als het ware de hele tijd ‘aan’.

Wat ook kan gebeuren is dat je last krijgt van klachten als moeilijker nadenken, vergeetachtigheid en dat je problemen minder makkelijk kunt oplossen. Dit komt doordat je prefrontale cortex buitenspel gezet wordt tijdens stress.

Als je maar lang genoeg zo doorgaat, kun je uiteindelijk ook mentale klachten krijgen, zoals een depressie. Ook kun je in een burn-out terechtkomen omdat je lichaam compleet uitgeput raakt.

Wat doe je tegen stress?